ทฤษฎีฐานรากในวิจัยทางการพยาบาล

Abstract

ทฤษฎีฐานราก (Grounded Theory) เป็นวิธีการวิจัยประเภทหนึ่งของการวิจัยเชิงคุณภาพ ที่ใช้ในการพัฒนาหรือสร้างทฤษฎีจากวิธีอุปนัย (inductive) ซึ่งเป็นการหาข้อสรุปของข้อมูลจากปรากฏการณ์ที่ศึกษา โดยการรวบรวมและวิเคราะห์อย่างเป็นระบบ การพัฒนาทฤษฎีโดยวิธีนี้จะอาศัยแนวคิดปฏิสัมพันธ์เชิงสัญลักษณ์ (Symbolic Interactionism: SI) เป็นกรอบแนวคิดศึกษากระบวนการทางสังคม ที่มีปฏิสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน ทฤษฎีฐานรากนี้ใช้วิธีการเก็บรวบรวมข้อมูลเชิงคุณภาพ และทำการวิเคราะห์ข้อมูลไปพร้อม ๆ กัน การให้รหัส(coding)เพื่อจัดหมวดหมู่(category) ของข้อมูล และหาความหมายความสัมพันธ์ที่ซ้ำกันระหว่างคุณลักษณะ (properties) กับมิติ (dimensions) เพื่อให้ได้หมวดหมู่หลัก (core category) ของปรากฏการณ์ที่ต้องการศึกษา และทำการวิเคราะห์เปรียบเทียบระหว่างข้อมูลที่เก็บรวบรวมได้จากภาคสนาม และจากการทบทวนวรรณกรรม โดยวิธีการเปรียบเทียบแบบคงที่ (constant comparison) หลังจากนั้นเลือกหมวดหมู่หลักที่สามารถอธิบายปรากฏการณ์ที่นักวิจัยต้องการศึกษา แล้วนำมากำหนดความสัมพันธ์กับหมวดหมู่อื่น เพื่อพัฒนารูปแบบความสัมพันธ์เชิงเหตุผลหรือแผนภาพของทฤษฎี ผลการศึกษาที่ได้จากวิจัยโดยใช้ทฤษฎีฐานราก จะเป็นการสร้างทฤษฎีเนื้อหา (Substantive Theory) และสามารถพัฒนาเป็นทฤษฎีรูปแบบ (Formal theory) ได้

ทฤษฎีฐานราก ถูกนำมาใช้ในการวิจัยทางการพยาบาล เพราะเป็นทฤษฎีสามารถใช้อธิบายพฤติกรรมของมนุษย์ภายใต้บริบททางสังคม สามารถนำมาประยุกต์ใช้ ในประเด็นที่เกี่ยวกับปรากฎการณ์ทางการพยาบาลได้หลากหลาย